Türev Ürünler (Derivatives)

Türev Ürünler Nedir?

Türev ürünler, değeri hisse senedi, emtia, döviz ya da faiz oranı gibi başka bir varlığın fiyatına bağlı olan finansal sözleşmelerdir. Yatırımcılar bu ürünleri, doğrudan varlığı satın almadan fiyat hareketleri üzerine işlem yapmak için kullanır. Bu sayede risk yönetimi sağlanabilir ya da potansiyel kazanç artırılabilir.

Nasıl Çalışır

• Dayanak Varlık: Bir türev ürünün değeri, örneğin bir varil petrol ya da Bitcoin fiyatı gibi başka bir varlığın fiyat hareketlerine bağlıdır. Dayanak varlığın fiyatı değiştikçe türev ürünün fiyatı da değişir.
• Türev Türleri: Yaygın türev ürünler arasında vadeli işlemler (futures, perpetuals yani süresiz vadeli işlemler dahil), opsiyonlar ve swaplar bulunur. Bu ürünler farklı yapı ve amaçlara sahiptir—gelecekteki fiyatları sabitlemekten fiyat dalgalanmalarına karşı koruma sağlamaya kadar çeşitli kullanım alanları vardır.
• Risk Yönetimi veya Spekülasyon: Bazı yatırımcılar, fiyat dalgalanmalarına karşı korunmak (hedging) için türevleri kullanırken, diğerleri fiyat hareketleri üzerinden kâr elde etmeyi (spekülasyon) hedefler.

Örnek

Bir borsada işlem yapıyorsunuz ve Bitcoin fiyatının yakında düşmesini bekliyorsunuz. Bu beklentiyle, bir vadeli işlem sözleşmesi satarak short pozisyon açıyorsunuz ve bugünün yüksek fiyatını sabitliyorsunuz. Eğer Bitcoin fiyatı gerçekten düşerse, sözleşmeyi daha düşük fiyattan kapatarak aradaki fark kadar kâr elde edersiniz. Burada vadeli işlem sözleşmesi, dayanak varlığa sahip olmadan fiyat değişimine göre işlem yapmanıza olanak tanır.

Önemli Noktalar

• Türev ürünler, fiyatı başka bir varlığa bağlı olan sözleşmelerdir.
• Riskten korunma (hedging) veya spekülasyon (kâr amacıyla işlem) için kullanılabilir.
• Vadeli işlemler (süresiz vadeli işlemler dahil), opsiyonlar ve swaplar gibi farklı türleri vardır ve her birinin kendine özgü yapısı ve amacı bulunur.

Kısacası, türev ürünler yatırımcılara, dayanak varlığa sahip olmadan fiyat hareketleri üzerinden pozisyon alma ya da riski yönetme esnekliği sunan finansal sözleşmelerdir.