Fork (Çatallanma – Blokzincirde)
Blokzincirde Fork Nedir?
Fork, bir blokzincir ağının yazılım protokolünde yapılan değişikliktir. Bu değişiklik, ağın kurallarını etkileyerek zincirin yeni bir yöne evrilmesine veya tamamen yeni bir zincirin oluşmasına neden olabilir. Fork’lar genellikle yeni özellikler eklemek, güvenliği artırmak veya topluluk içi fikir ayrılıkları nedeniyle uygulanır.
Nasıl Çalışır
- Fork Türleri: Fork’lar iki ana kategoriye ayrılır:
- Hard Fork (Sert Çatallanma): Önceki blokzincir versiyonuyla uyumsuz, köklü bir değişikliktir. Hard fork gerçekleştiğinde, eski zincirle yeni zincir yollarını ayırır ve yeni bir kripto para birimi oluşabilir. Örneğin, Bitcoin Cash (BCH), Bitcoin (BTC) blokzincirinden yapılan bir hard fork sonucu ortaya çıkmıştır. Amaç, işlem hızını artırmaktı.
- Soft Fork (Yumuşak Çatallanma): Eski versiyonla geriye dönük uyumluluğu koruyan bir güncellemedir. Tüm düğümlerin (node) yeni sürüme geçmesi gerekmez, ancak yükselten kullanıcılar daha verimli özelliklerden faydalanabilir. Bitcoin'deki SegWit (Segregated Witness) güncellemesi buna örnektir. SegWit sayesinde bloklara daha fazla işlem sığdırılabilir hâle gelmişti.
- Topluluk ve Uzlaşı: Fork’lar çoğunlukla geliştiriciler veya topluluk üyeleri arasında projenin yönü konusunda fikir ayrılıkları yaşandığında gündeme gelir. Ortak uzlaşı sağlanamadığında, farklı vizyonları hayata geçirmek için çatallanma başlatılabilir.
Hard Fork Örneği
Ethereum ve Ethereum Classic (ETC): 2016 yılında, Ethereum ağında The DAO adlı merkeziyetsiz uygulama hack’lendi. Topluluğun büyük bir kısmı, bu saldırının etkilerini geri almak için blokzinciri hack öncesi hâline döndürmeye karar verdi. Bu karar sonucunda Ethereum (ETH) hard fork ile oluşturuldu. Orijinal zincir ise, değişikliğe karşı çıkanlar tarafından Ethereum Classic (ETC) olarak sürdürüldü.
Soft Fork Örneği
Bitcoin – Segregated Witness (SegWit): 2017’de Bitcoin ağına SegWit adlı bir soft fork eklendi. Bu güncelleme, bloklarda verilerin saklanma şeklini değiştirerek her bloğa daha fazla işlem sığdırmayı sağladı. SegWit, geriye dönük uyumlu olduğu için yükseltme yapmayan düğümler ağda işlemeye devam edebildi.
Örnek
Bir topluluk, belirli bir kripto paranın işlem ücretlerini düşürmek ve hızını artırmak istiyor. Bu değişikliği mevcut zincirde yapmaları mümkün değilse, yeni kuralları içeren bir hard fork başlatarak yeni bir coin oluşturabilirler. Bitcoin ile Bitcoin Cash ayrılığı buna klasik bir örnektir.
Önemli Noktalar
- Fork, bir blokzincir protokolündeki değişiklikle oluşan ayrılmadır.
- Hard fork, eski sürümle uyumsuz yeni bir blokzincir yaratırken; soft fork, mevcut zincirle uyumlu kalır.
- Fork’lar, topluluk fikir ayrılıklarıyla ya da teknik ihtiyaçlarla oluşur ve blokzincir güncellemelerini uygulamanın önemli bir yoludur.
Kısacası, blokzincirdeki fork (çatallanma), büyük bir güncelleme veya ayrılık gibi işlev görür ve topluluğun kendi tercihleri ve hedeflerine göre farklı bir kripto para geliştirme yolunu seçmesine olanak tanır.