Piyasa Yapıcı (Market Maker)
Piyasa Yapıcı Nedir?
Alım satım işlemlerinde piyasa yapıcı; hisse senedi ya da kripto para gibi bir varlığı sürekli olarak alım ve satım teklifleri sunarak piyasaya likidite sağlayan birey ya da kuruluştur. Bunu yaparak, alım-satım işlemlerinin kesintisiz ve sorunsuz bir şekilde devam etmesini sağlarlar—özellikle dalgalı piyasa koşullarında bile, her zaman alıcı ya da satıcı bulunmasına yardımcı olurlar.
Nasıl çalışır:
- İki Taraflı Emir: Piyasa yapıcı, aynı anda hem alış hem de satış emri verir. Genellikle bu fiyatlar arasında küçük bir fark (spread) bulunur. Bu farktan kâr elde ederler. Örneğin Ouinex’te spread’ler son derece düşüktür ve işlem sırasında gerçek zamanlı olarak görüntülenebilir.
- Likidite Sağlama: Her an alım ya da satıma hazır olarak piyasada yer aldıkları için, ani fiyat dalgalanmalarını önler ve bireysel yatırımcıların öngörülebilir fiyatlardan işlem yapmalarını kolaylaştırırlar.
- Kâr Mekanizması: Piyasa yapıcılar, varlığı piyasa fiyatının biraz altından alıp biraz üstünden satarak aradaki küçük farktan kâr ederler. Bu küçük kâr, çok sayıda işlemde tekrarlandığında istikrarlı bir gelir sağlar.
Kullanım Örneği:
Bir hisse senedinin fiyatının $100 olduğunu düşünelim. Bir piyasa yapıcı, bu hisse için $99.95 alış ve $100.05 satış emri verebilir. Bir yatırımcı $100.05’ten alım yaparsa veya $99.95’ten satış yaparsa, piyasa yapıcı aradaki $0.10’luk farkı kazanç olarak elde eder veya bir kısmını işlem platformu ile paylaşır. Ne yazık ki çoğu platform bu spread’leri gerçek zamanlı göstermez ve yatırımcılar bu gizli maliyetin farkında olmayabilir.
Fiyat Oluşturma ve Alım (Making and Taking Prices):
Kripto işlem platformlarında piyasa yapıcılar hem fiyat oluşturucu (maker) hem de fiyat alıcı (taker) olabilir. Bu da günlük yatırımcıların, milyonlarca dolar sermayeye ve gelişmiş algoritmalara sahip büyük ekiplerle rekabet etmesi anlamına gelir. Bu durum, piyasa yapıcılara haksız bir avantaj sağlayabilir.
Maker ve Taker Nedir?
Bunlar, bir borsanın emir defterinde gerçekleşen iki farklı işlem türünü tanımlar:
- Maker (Piyasa Oluşturucu): Emir defterine yeni bir emir ekleyerek piyasaya likidite kazandıran yatırımcıdır. Bu genellikle hemen gerçekleşmeyen emirlerle olur (örneğin, Bitcoin’i mevcut fiyattan daha düşük bir seviyeden almak için limit emri vermek gibi). Bu emir, eşleşene kadar defterde bekler—bu da sizi "maker" yapar.
- Taker (Piyasa Alıcısı): Var olan bir emri hemen eşleştirerek piyasadan likidite çeken yatırımcıdır. Örneğin, Bitcoin’i anlık piyasa fiyatından almak, daha önceden verilmiş bir satış emrini karşılamak anlamına gelir. Bu durumda siz "taker" olursunuz.
Kısacası, maker’lar piyasaya likidite kazandırarak istikrar sağlar, taker’lar ise bu emirleri anında eşleştirerek piyasadan likidite çeker.
Önemli Notlar:
- Piyasa Yapıcılar piyasaları istikrara kavuşturmak için sürekli alım ve satım emirleri sunar.
- Spread’den Kâr Etmek: Alış ve satış fiyatları arasındaki küçük farktan kâr ederler.
- Piyasaları Likit Tutar: Yaptıkları işlemler, alım satımların hızlı ve minimum fiyat dalgalanmasıyla yapılmasını sağlar.
Kısacası, piyasa yapıcılar, alım ve satım işlemleri için her zaman hazır olarak işlem yapmayı sağlar ve her işlemde küçük bir kâr elde ederek ticaretin sorunsuz devam etmesine yardımcı olurlar.